Jaka jest Pana rola w organizacji, którą Pan kieruje?
Obszarem moich zainteresowań naukowych są badania i analiza mediów oraz ich roli w procesach politycznych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z wojną informacyjną, propagandą i dezinformacją. Jestem wykładowcą w Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych (IIRPS) Uniwersytetu Wileńskiego na Litwie. Instytut prowadzi rozbudowane programy z zakresu nauk o mediach i studiów nad bezpieczeństwem.
Jakie są główne zasoby opracowane przez Pana organizację, którymi chciałby się Pan podzielić?
IIRPS prowadzi badania naukowe związane z naukami o mediach oraz wyzwaniami geopolitycznymi i związanymi z bezpieczeństwem w regionie bałtyckim. Chętnie dzielę się najnowszymi publikacjami i artykułami, a także wykładami publicznymi online. Proszę zobaczyć link: https://www.tspmi.vu.lt/en/publications/
Jakie są, Pana zdaniem, trzy największe aktualne wyzwania związane z przeciwdziałaniem dezinformacji w Pana kraju?
- trwające kampanie dezinformacyjne przeciwko grupom bojowym NATO o wzmocnionej wysuniętej obecności w państwach bałtyckich;
- Białoruskie kampanie dezinformacyjne skierowane przeciwko białoruskiemu ruchowi protestu;
- Kampanie dezinformacyjne związane z COVID19.
Czy mógłby Pan wymienić trzy rozwiązania, które zostały przez Pana wdrożone lub które chciałby Pan polecić jako wskazówki, jak przeciwdziałać dezinformacji, wzmacniać umiejętności krytycznego myślenia w społeczeństwach i budować obywatelską odporność na dezinformację?
Biorąc pod uwagę litewskie bezpieczeństwo informacyjne i odporność społeczeństwa, konieczne jest zwiększenie dostępności informacji o Litwie na arenie międzynarodowej. Społeczność międzynarodowa powinna zapoznać się z praktykami Litwy w zwalczaniu – identyfikowaniu, zapobieganiu i walce ze złośliwymi kampaniami informacyjnymi. Po drugie, regionalne sieci wiedzy specjalistycznej w zwalczaniu wieloaspektowych wrogich informacji – kampanie cybernetyczne. Po trzecie, spójne i całościowe programy umiejętności korzystania z mediów i informacji (MIL) powinny zostać włączone do litewskich programów edukacyjnych, począwszy od szkoły podstawowej.
Jakie są trzy najważniejsze wydarzenia lub daty, których był Pan świadkiem w tym roku, a które spowodowały nasilenie działań dezinformacyjnych?
Nie ma nic nowego w harmonogramie kampanii dezinformacyjnych na Litwie. Tradycyjnie mają miejsce i stają się intensywne podczas (i przed) datami obchodów lub upamiętnieniem dat ważnych dla zbiorowej pamięci Litwy:
- 16 lutego – Święto Przywrócenia Państwa w 1918 roku, nasze Święto Niepodległości;
- 11 marca – Dzień Deklaracji Restauracji Niepodległości Litwy.
- 13 stycznia – Wydarzenia styczniowe (litewskie: Sausio įvykiai) miały miejsce na Litwie w dniach 11-13 stycznia 1991 r. W następstwie Aktu Odrodzenia Państwa Litewskiego. W wyniku radzieckich działań wojennych zginęło 14 cywilów, a 702 zostało rannych.
Kolejna kampania dezinformacyjna, która będzie krążyć przez dłuższy czas, to wszelkiego rodzaju fałszywe informacje, teorie spiskowe i plotki o pandemii Covid-19, szczepionkach i innych.
Jakie Pana zdaniem trzy przyszłe daty/wydarzenia mogą spowodować nasilenie działań dezinformacyjnych w latach 2020-2021?
Oprócz narodowych dat obchodów i/lub upamiętnień ważnych dla państwowości litewskiej, kiedy nasilenie dezinformacji wzrasta, oczekuje się, że kampanie dezinformacyjne przeciwko Europie i Zachodowi nasilą się po wprowadzeniu przez UE nowych sankcji przeciwko Kremlowi po aresztowaniu i uwięzieniu Nawalnego.
Jakie są dominujące narracje dezinformacyjne, które zaobserwował Pan w przestrzeni medialnej w tym roku?
W tym roku nadal dominować będzie złośliwa narracja związana z pandemią Covid-19. Będziemy obserwować sieć relacji promujących wszelkiego rodzaju teorie spiskowe, antyszczepionkowe i masę fałszywych wiadomości, a dokładniej – kłamstw. Długotrwała złośliwa narracja przeciwko wojskom NATO na Litwie, w innych państwach bałtyckich i w Polsce będzie kontynuowana.
Czy korzystał Pan z jakichś narzędzi do sprawdzania faktów? Jeśli tak, proszę je opisać lub podzielić się linkami.
Do moich celów badawczych zwykle używam witryn do wizualnego sprawdzania i weryfikowania: Bellingcat, Debunk.eu, EUvsDisinfo i inne.
Czy chciałby Pan zwrócić uwagę na jakieś przypadki dezinformacji, których był Pan świadkiem/odkrył/obalił?
Kampania wpływów typu „Ghostwriter”, w której nieznane osoby wykorzystują włamania na strony internetowe i sfabrykowane treści, aby rozpowszechniać narracje zgodne z rosyjskimi interesami bezpieczeństwa, ujawnione przez amerykańską firmę Fireeye zajmującą się bezpieczeństwem cybernetycznym.
https://www.fireeye.com/blog/threat-research/2020/07/ghostwriter-influence-campaign.html
Kto, Pana zdaniem, jest najlepiej działającym podmiotem - w Pana kraju, jak również w UE - odgrywającym obecnie kluczową rolę w dziedzinie umiejętności korzystania z mediów i dlaczego?
Moim zdaniem wysokiej jakości edukacja, przede wszystkim formalna ale i nieformalna, jest najlepszym sposobem na wzmocnienie umiejętności krytycznego myślenia i umiejętności korzystania z mediów w społeczeństwie.
Na Litwie projekt obalania Debunk.eu odnosi duże sukcesy w walce z dezinformacją i fałszywymi wiadomościami.
Wywiad z lutego 2021 r.
NERIJUS MALIUKEVICIUS
Wykładowca w Instytucie Stosunków Międzynarodowych
i Nauk Politycznych (IIRPS),
Uniwersytet Wileński, Litwa;
Researching, wyrozumiały, uczący
JUDITA AKROMIENE