JUDITA AKROMIENE

Od 2016 roku kieruję Krajową siecią edukacyjnych organizacji pozarządowych na Litwie, zrzeszającą organizacje edukacyjne działające w obszarze edukacji przedszkolnej i ogólnej, dzieci i dorosłych pozaformalnych oraz szkolnictwa wyższego. Sieć ma na celu przyczynienie się do jakości i różnorodności edukacji formalnej i nieformalnej na Litwie, zapewnienie inkluzywności i wsparcia najbardziej wrażliwych grup społecznych oraz wspieranie odnowy edukacji zgodnie z globalnymi zmianami i potrzebami uczniów.

Moim głównym zadaniem jest zapewnienie spójności koncepcyjnej krajowych polityk edukacyjnych na poziomie strategicznym i taktycznym, a mianowicie analizowanie dokumentów polityki edukacyjnej i nadzorowanie ich wdrażania, opracowywanie zaleceń dotyczących ich doskonalenia i działań rzeczniczych w organach krajowych. Organizacje pozarządowe są najbliżej społeczeństwa, dzięki czemu ludzie najlepiej rozumieją sytuację edukacyjną w terenie.

Od 1999 roku kieruję Domem Europy, organizacją non-profit, której celem jest podnoszenie świadomości społecznej na temat wydarzeń w Europie i na świecie poprzez umożliwianie obywatelom bycia aktywnymi i świadomymi członkami ich społeczności narodowych i globalnych, wzmacniania wartości demokratycznych i kultywowania aktywności obywatelskiej. Główne długoterminowe projekty, które ostatnio zrealizowaliśmy, to: Model European Parliament, Media4Development, polityczna platforma monitorująca Learn Before You Vote itp.

Obie organizacje – Krajowa Sieć Edukacyjnych Organizacji Pozarządowych na Litwie i Dom Europy – dążą do wzmocnienia pozycji społeczeństwa obywatelskiego i jego głównych przedstawicieli, organizacji pozarządowych, oraz zaangażowanie go w budowanie i wzmacnianie demokracji, a także takiego sposobu rządzenia Litwą, który będzie otwarty, przejrzysty i inkluzywny. Starają się one w ten sposób wypełnić lukę pomiędzy społeczeństwem a rządem. Kładąc fundament pod budowanie zaufania, zmniejszamy szkody wynikające z potencjalnej dezinformacji. Krytyczne myślenie, umiejętność korzystania z mediów i sprawdzanie faktów są podstawą działalności naszej i naszych członków.

Najważniejsze inicjatywy obywatelskie, działania i projekty realizowane przez Dom Europy można znaleźć na stronie http://eurohouse.lt/ (w języku litewskim). Również Study on Integration of the EU Topics into the General Education Curricular (2019), Analysis of the Local Community and Voluntary Activities in Lithuania (2020), Recommendations for NGOs How to Organise Voluntary Activities in Extreme Situations (2020), platforma monitorująca wybory parlamentarne 2020.

Moim zdaniem największe obecne wyzwania związane z przeciwdziałaniem dezinformacji to:

• brak zaufania społeczeństwa do państwa i instytucji rządowych;
• brak spójności i kompleksowości procesu budowania państwa oraz zaangażowania partnerów społecznych (które są głównymi priorytetami i celami rozwoju kraju);
• brak zrozumienia ze strony instytucji państwowych i samorządowych, że wzmocniona pozycja społeczeństwa obywatelskiego jest podstawą rozwoju i odporności kraju.

Na Litwie ma miejsce wiele dobrych inicjatyw, które zwiększają odporność społeczeństwa na dezinformację, i gromadzona jest ogromna wiedza specjalistyczna, ale jest ona bardzo fragmentaryczna i rozproszona. W rezultacie traci się koncentrację i ani państwo, ani społeczeństwo nie mogą skorzystać w pełni z tego imponującego know-how, które posiada Litwa. Pomyślałbym o następujących rozwiązaniach:

• budowanie krajowej skoordynowanej sieci w celu zapewnienia ukierunkowanych i trwałych działań poszczególnych inicjatyw;
• silniejsza integracja umiejętności krytycznego myślenia zarówno w edukacji formalnej, jak i pozaformalnej dla różnych grup publicznych (edukacja na wysokim poziomie w celu wzmocnienia umiejętności kwestionowania informacji publicznych);
• rozwój krajowej platformy dla interesariuszy weryfikacji faktów, relacjonowania wydarzeń, krytycznego myślenia i powstrzymania fragmentacji takich działań;
• podnoszenie jakości mediów i informacji, które tworzą niezależnie od swoi modeli biznesowych, a także edukacja dziennikarzy, zwłaszcza w mediach regionalnych i lokalnych.

• Pandemia COVID-19;
• wybory prezydenta USA;
• uruchomienie niebezpiecznej rosyjsko-białoruskiej elektrowni atomowej Ostrowiec;
• krajowe wybory parlamentarne 2020.

• Szczepienia przeciwko wirusowi COVID-19;
• rozwój sytuacji geopolitycznej na wschodniej flance UE (wydarzenia na Białorusi, rozwój sytuacji na Ukrainie, w Mołdawii, Gruzji i innych krajach Partnerstwa Wschodniego);
• relacje UE-Chiny.

Złośliwe narracje, które są rozwijane przez wrogie źródła, są takie same jak w zeszłym roku, a nawet kilka lat temu. Relacje są różne w zależności od aktualnej sytuacji, ale wszystkie one są tak skonstruowane, aby wspierać główne wrogie narracje.

Obecnie, jak można się było spodziewać, krąży wiele złośliwych narracji dotyczących COVID-19: teorie spiskowe (plan budowania fortuny przez światową elitę, plan wyludnienia planety, wojskowe laboratoria biologiczne tworzą wirusa, chipy do szczepień, technologia 5G rozprzestrzenia wirusa, NATO i UE się rozpadają, ponieważ nie poradziły sobie z pandemią, UE i USA nie są już wiarygodnymi sojusznikami itp.

Inna grupa narracji jest skierowana do rządu lokalnego w celu podważenia inicjatywy państwa i jego reputacji, osłabienia zaufania publicznego do rządu itp.

Narracje o kontrolowaniu przeszłości, interpretacje historii są zawsze na porządku dziennym, w zależności od kalendarza politycznego. Na przykład: rocznica II wojny światowej, historia litewskich bojowników o wolność – najdłuższy w Europie opór przeciwko sowieckiej okupacji, holokaust, Gułag itp.

Wierzę w krytyczne myślenie i edukację. W związku z tym sprawdzam fakty porównując źródła informacji, badając wiarygodność informacji i reputację ich autora itp. Żałuję, że ogólnopolskie media głównego nurtu nie mają kompleksowości, spójności i głębszej analizy, zwykle jest to fragmentaryczne i krótkoterminowe oraz przedrukowane z jednego źródła. Dziennikarze powinni stale się kształcić, pogłębiać wiedzę i umiejętność krytycznego myślenia.

W przestrzeni medialnej Litwy można zaobserwować dobrą tendencję. W mediach głównego nurtu popularne stało się posiadanie jednostki śledczej lub analitycznej, w której dziennikarze koncentrują się na sprawdzaniu faktów, próbują obalić dezinformację, a jednocześnie edukują opinię publiczną.

Zdarzały się przypadki obalania plotek skierowanych przeciwko szczepionce Covid19, przypadki związane z historią Litwy, a także kwestie bezpieczeństwa narodowego, takie jak wydarzenia na Białorusi czy też wejście energii elektrycznej z niebezpiecznej elektrowni jądrowej Ostrovets na bałtycki rynek energii.

Jestem przekonany, że najlepszym aktorem jest Krajowa Koalicja Organizacji Pozarządowych, która z jednej strony dociera do różnych grup społecznych, az drugiej do instytucji krajowych i międzynarodowych, będąc również członkiem europejskich sieci organizacji pozarządowych. Organizacje pozarządowe są zorientowane na wartości, szybko reagują na nowe wyzwania oraz dysponują wiedzą i doświadczeniem, jak przekazywać wiadomości różnym odbiorcom.