GORDANA VILOVIC

Formalnie nie prowadzimy zajęć z umiejętności korzystania z mediów na naszej uczelni, mimo że koncepcja ta jest widoczna na wielu poziomach. Oczywiście każdego niepokoi sprawdzanie faktów i przeciwdziałanie dezinformacji. Mówię moim studentom, że fałszywe wiadomości nie są niczym nowym, zawsze istniały, ale w przeszłości nie było mediów społecznościowych, które umożliwiłyby ich rozprzestrzenianie się na tak dużą skalę. Fakty należy stale sprawdzać, a dopiero potem upubliczniać.

Na pewno wszystko, co robimy w zakresie dziennikarstwa śledczego. Chciałbym również polecić pracę Faktografu z Zagrzebia, organizacji działającej w sieci wszystkich instytucji weryfikujących fakty: https://faktograf.hr/.

Powiedziałbym, że chociaż jesteśmy krajem demokratycznym i posiadamy wszystkie cechy nowoczesnej demokracji, to wciąż mamy problem z brakiem zaangażowania ze strony społeczeństwa. Mamy też dziennikarzy, którzy walczą o przetrwanie, których rolą jest pisanie o prawdzie lub zbliżanie się do prawdy, ale niestety szantażuje ich samo życie: muszą myśleć o swoich dzieciach, swoich rodzinach, nie mogą tak łatwo powiedzieć „Rzucam pracę”. Chorwacja to mały kraj i jeśli opuszczą pracę w Zagrzebiu, wątpliwe jest, że znajdą nową pracę w Splicie. Jest to więc bardzo skomplikowane i myślę, że największym wyzwaniem są: nierozwinięta demokracja, pasywne społeczeństwo i szantażowani życiem dziennikarze. Społeczeństwo obywatelskie odgrywa ważną rolę, działa, ale nie może rozwiązać wszystkich problemów.

To jest bardzo trudne pytanie. Mogę tylko powiedzieć, że podziwiam ludzi, którzy mówią, że pokażą Ci, jak rozpoznać fake news. Nie sądzę, aby istniała osoba, która może Cię tego nauczyć, możesz jedynie edukować siebie, wykorzystać całą szarą masę swojego mózgu, aby powiedzieć, że to jest głupota, to jest głupie, nie chcę dać się na to nabrać i nie chcę czytać tego artykułu, ponieważ jest to strata mojego czasu. Musimy nauczyć ludzi korzystać z mediów społecznościowych, nie uzależniać się od nich, przestać działać z ciekawości, która może być ogromna, nie padać ofiarą clickbaitu. Myślę, że powinniśmy uczyć siebie, by spędzać mniej czasu na głupotach, których jest nieskończenie wiele. Apelowałbym przede wszystkim do naszych nawyków, zachęcałbym do lepszej edukacji, nie tylko edukacji Google, i oczywiście pomagałbym społeczeństwu obywatelskiemu budować sieć przeciwko dezinformacji.

Myślę, że pandemia była pierwszym zjawiskiem, wokół którego dezinformacja przybrała skalę ogromną, i gdzie duża liczba ludzi się zaangażowała emocjonalnie. Sądzę więc, że moja odpowiedź brzmi: Corona, Corona i Corona.

Było wiele dezinformacji na temat sytuacji z koronawirusem: twierdzenia, że wirus nie istnieje, że witamina C pomaga go wyleczyć i wiele innych absurdalnych teorii.

Nie jestem pewna, czy mógłabym kogoś wyróżnić. W tej dziedzinie jest wielu wykształconych ludzi i wykładowców akademickich. Uważam, że umiejętności korzystania z mediów powinno się uczyć w szkołach – od najmłodszych lat po poziom uniwersytecki. Ale nie mogę powiedzieć nic szczególnego o Chorwacji.

Wywiad opublikowany w kwietniu 2021 r.