DALIA BANKAUSKAITE

Sądzimy, że lepsza edukacja jest kluczem do silnego społeczeństwa. Krytycznie nastawieni i dobrze poinformowani obywatele są przygotowywani już od szkoły podstawowej. Umiejętność korzystania z mediów to kluczowa kompetencja, ale przed rozpoczęciem promowania umiejętności korzystania z mediów musimy również przekonać opinię publiczną, że potrzebuje ona doskonalenia swoich umiejętności medialnych.

Należy kontynuować wysiłki w celu sprawdzania faktów, a jednocześnie powinniśmy zrozumieć, że nie jest to jedyna odpowiedź na ów złożony problem. Aby ustalić własny program, powinniśmy najpierw budować nasze narracje.

Należy ustanowić ścisłą sieć podobnie myślących analityków i ekspertów z każdego państwa dotkniętego dezinformacją, a także podjąć aktywne działania. Sieć jest warunkiem koniecznym, aby Zachód pozostał proaktywny w przeciwdziałaniu dezinformacji, a co ważniejsze, by był w stanie budować własną narrację (zamiast ponownie przekonywać opinię publiczną, że zagrożenie rzeczywiście istnieje).

Aby wspólnie przeciwdziałać dezinformacji, konieczne jest połączenie międzynarodowych, rządowych i prywatnych inicjatyw, a jednocześnie należy wspierać nasze własne narracje.

• https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/komentarai/dalia-bankauskaite-bulgarija-nepriklausoma-bet-vis-dar-neissilaisvinusi-500-1287444
• https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/komentarai/dalia-bankauskaite-ganos-ir-nigerijos-princai-ne-tik-laiskus-apie-turtus-siuncia-500-1304364
• https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/nuomones/dalia-bankauskaite-apie-melagingus-naratyvus-lietuvos-informacineje-aplinkoje-18-1104828
• https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/komentarai/dalia-bankauskaite-bulgarija-nepaklusta-tai-erzina-rusijos-administracija-500-1248396
• https://medium.com/@hitthehybrid/kremlin-narratives-for-subversive-activity-in-lithuania-s-information-space-bd2b93b2cde8

Chociaż jest skuteczna, sama komunikacja strategiczna nie wystarczy do rozwinięcia długoterminowej odporności społecznej i zdolności społeczeństwa do radzenia sobie, przystosowywania się i szybkiego wychodzenia z sytuacji krytycznych lub uniknięcia dalszej eskalacji sytuacji kryzysowych.

Powinna istnieć długoterminowa strategia budowania odpornych, dobrze poinformowanych decydentów, instytucji i społeczeństwa, wzmacniająca ich pozycję poprzez dostarczanie praktycznej wiedzy i narzędzi.

W dobie mediów społecznościowych i szybko rozprzestrzeniającej się informacji społeczeństwo znajduje się na pierwszej linii konfrontacji i negatywnych wpływów. W ten sposób stworzenie silnego, odpornego i krytycznie myślącego społeczeństwa, które zwraca uwagę na konsumentów informacji i jest odporne na prowokacje, staje się kluczowym zadaniem w obliczu dzisiejszych problemów bezpieczeństwa – i my staramy się do tego przyczynić.

Najlepszym sposobem przeciwdziałania dezinformacji jest nie dawanie agresorowi możliwości jej propagowania. Należy usprawnić zarządzanie swoim krajem, podnieść poziom życia, wyeliminować poziom wykluczenia społecznego. Po drugie, budować zaufanie społeczne i zaufanie publiczne do instytucji państwowych. Po trzecie, edukacja na najwyższym poziomie odpowiadająca aktualnym potrzebom społeczeństwa. Po czwarte, rozwój i długoterminowa komunikacja pozytywnych narracji.

• 13 stycznia – Dzień Obrońców Wolności;
• 16 lutego – Dzień Odrodzenia Państwa Litewskiego;
• 11 marca – Dzień Odzyskania Niepodległości Litwy;
• 14 i 15 czerwca – Dni żałoby i nadziei oraz okupacji i ludobójstwa;
• 6 lipca – Święto państwowe (Koronacja i hymn litewskiego króla Mindaugasa);
• 23 sierpnia – Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu oraz Dzień Bałtyku;
• lockdown związany z Covid19;
• sfałszowanie wyborów na Białorusi i następujące po nim wydarzenia w tym kraju (wybory prezydenckie na Białorusi).

• 11 i 25 października – wybory parlamentarne;
• pandemia Covid-19;
• ćwiczenia wojskowe (o różnej skali).

• Anty-USA
• Anty-NATO
• Antyunijne
• Rusofobia
• Upadek państwa
• Historia – kontrolowanie przeszłości
• Rosja jest wyzwolicielem Europy, jedynym zwycięzcą II wojny światowej;
• Europa jest winna wdzięczność Rosji i Rosjanom
• Teorie spiskowe przeciwko szczepionkom i Covid19

Algorytmy indeksowania danych z mediów online; ilościowa analiza komentarzy; analizy ilościowe, jakościowe i kontekstualne tekstów.

Trudno mi wskazać jeden konkretny przypadek dezinformacji, wszystkie są jednakowo ważne i stają się aktualne w danej sytuacji i czasie. Kluczową cechą dezinformacji jest to, że zawsze odnosi się do aktualnego problemu, sytuacji i czasu. W przeciwnym razie nie będzie skuteczna. Jednym z moich zadań zawodowych jest analiza i badanie przypadków dezinformacji. Chętnie podzielę się kilkoma z nich: http://infowar.cepa.org/Countries/Lithuania.

Trudno mi wymienić najlepszych aktorów w zakresie umiejętności korzystania z mediów na szczeblu UE. Jestem pewien, że jest ich wiele. Osobiście przyjrzałbym się krajom skandynawskim: Danii, Finlandii, Szwecji, Norwegii. Na Litwie istnieje wielu dobrych trenerów umiejętności korzystania z mediów i programów szkoleniowych, zarówno w sektorze rządowym, jak i pozarządowym, a także osób prywatnych.

Moim zdaniem w dzisiejszych czasach istnieje pewna ryzykowna tendencja – umiejętność korzystania z mediów stała się hasłem, które stosuje się do wszystkiego. Dlatego też, mówiąc o umiejętności korzystania z mediów, ważne jest, aby zdefiniować konkretny temat i grupę docelową. Szczerze sądzę, że umiejętność korzystania z mediów musi stać się integralną częścią programu nauczania na wszystkich etapach edukacji, zarówno formalnej, jak i pozaformalnej.

Dokumenty strategiczne Litwy jasno określają rolę edukacji dla bezpieczeństwa narodowego Litwy. Edukacja o bezpieczeństwie narodowym (szeroko rozumianym) ma charakter wielowymiarowy, a mianowicie obejmuje takie tematy, jak edukacja obywatelska, edukacja w zakresie bezpieczeństwa narodowego oraz umiejętności medialne i informacyjne – i nie ogranicza się tylko do tych tematów ze względu na zmieniające się środowisko bezpieczeństwa. W edukację w zakresie bezpieczeństwa narodowego zaangażowanych jest więcej niż jedna instytucja państwowa: Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu, Ministerstwo Kultury oraz instytucje i agencje obrony. Tak więc znaczenie edukacji dla wzmocnienia bezpieczeństwa narodowego nie podlega kwestii – aktywna edukacja obywatelska jest dyskutowana na poziomie politycznym Litwy od prawie dwudziestu lat, a edukacja w zakresie bezpieczeństwa narodowego i umiejętności korzystania z mediów jest aktualna od pięciu lat.

Wielkim sukcesem są strategiczne zdolności komunikacyjne Litwy. Litwa, nieustannie prowokowana agresywnymi działaniami Rosji, już wiele lat temu zaczęła zdobywać wiedzę w zakresie komunikacji strategicznej. Podczas działań przygotowawczych Litwy do członkostwa w NATO i UE umiejętności te były szeroko wykorzystywane w celu uzyskania poparcia publicznego i umożliwienia obywatelom docenienia możliwości wynikających z członkostwa.

Po ataku Rosji na Ukrainę w 2014 roku i później Wilno było lepiej przygotowane na złośliwe ataki informacyjne niż inne kraje europejskie, takie jak Wielka Brytania czy Niemcy. Wiedza i biegłość Litwy w ochronie jej środowiska informacyjnego, identyfikowaniu, śledzeniu i neutralizowaniu złośliwych tematów oraz obalaniu fałszywych wiadomości, a także przeciwdziałaniau operacjom informacyjnym i psychologicznym szybko wzrosła i zyskała zasłużony szacunek wśród sojuszników Litwy.

Sukces tkwi w sposobie organizacji komunikacji strategicznej – jej model opiera się na zdecentralizowanej i często nieformalnej współpracy między państwem a społeczeństwem obywatelskim, której rdzeniem jest wzajemne zaufanie. Na poziomie państwowym instytucje rządowe oceniają środowisko informacyjne pod kątem swoich obszarów odpowiedzialności i kompetencji.

Społeczeństwo obywatelskie jest bezpośrednio zaangażowane w monitorowanie krajowego środowiska informacyjnego, sprawdzanie faktów oraz wzmacnianie umiejętności korzystania z mediów i informacji w społeczeństwie. Ogromną pracę wykonują aktywiści obywatelscy, wolontariusze działający w sektorach IT, medialnym, akademickim, edukacyjnym i biznesowym, np. Litewskie „elfy”, czy też mainstreamowa inicjatywa medialna, platforma weryfikacji faktów Debunk.eu i wiele innych. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego w swoich obszarach kompetencji przeciwdziałają dezinformacji i aktywnie uczestniczą w pozytywnej komunikacji narracyjnej.